Rüstem Paşa Camii, tüm zamanların en iyi mimarı olarak adlandırılan Mimar Sinan’ın Yalova’daki tek eseridir. 17. yüzyılda inşa edilen bu yapı, günümüze kadar ayakta kalmayı başarmıştır ve halen ibadete açıktır. Tarih meraklıları tarafından büyük ilgi görmektedir.
Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’nde de bahsi geçen cami, 17. yüzyılda Yalova ve çevresinde bulunmaktaydı. Evliya Çelebi, minaresi olan kubbeli bir caminin varlığından bahsetmiştir. Bu caminin Rüstempaşa Camii olup olmadığı tam olarak belirtilmemiş olsa da, Telhisi Mustafa Efendi’nin notlarına göre, bu yapının o dönemde Rüstem Paşa adı ile anılması mümkün olabilir.
Yalova’nın merkezinde yer alan Rüstempaşa Camii, Kanuni Sultan Süleyman’ın sadrazamı Rüstem Paşa tarafından yaptırılmıştır. 16. yüzyılda inşa edilen caminin mimarı Mimar Sinan’dır. Merkezi konumu nedeniyle Rüstempaşa Camii, genellikle kalabalık olup, ibadet etmek için sıkça tercih edilen bir camidir.
17 Ağustos 1999 depreminde hasar gören ve ihtiyaçları karşılayamayan caminin hemen yanına Yalova Merkez Camii inşa edilmiştir. 1690-1999 yılları arasında gerçekleşen depremlerde ciddi hasarlar gören ve yüzyıllar içinde yapısal farklılıklar gösteren Rüstempaşa Camii, 2013 yılında yeniden restore edilmiştir.
Rüstempaşa Camii, herkes tarafından ücretsiz olarak ziyaret edilebilir ve Yalova merkez minibüsleriyle kolayca ulaşım sağlanabilir.
Güneyköy Camii
Güneyköy Cami, aynı zamanda “Gazi Minareli Cami” olarak da bilinen ve üzerinde hala o günlerin kurşun ve top mermilerinin izlerini taşıyan 107 yaşındaki Eski Cami’dir. İstila sonrası halkın verdiği destekle onarılan cami, tekrar ibadete açılmıştır. Ancak, belirli aralıklarla aldığı hasarlar nedeniyle, son 20 yıldır kullanılamaz durumdadır.
Köy halkı ve hayırsever vatandaşların desteğiyle, Eski Cami aslına uygun bir şekilde restore edilmiştir ve acı dolu yılların izlerini taşıyarak tekrar ibadete açılmıştır. Minaresindeki top ve mermi izleri, o dönemde yaşanan olayları anlamak ve tarihi gözlemlemek açısından oldukça etkilidir.
Hersekzade Ahmet Paşa Camii - Altınova
Yalova İli, Altınova İlçesi’ndeki Hersek Köyü’nde bulunan Hersekzade Ahmet Paşa Camii, 15’inci yüzyıl Osmanlı Dönemi eserlerindendir ve mülkiyeti Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne aittir. Bu yapı, Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun kararı ile tescil edilmiştir. Cami, devrinin ünlü sadrazamlarından Hersekzade Ahmet Paşa tarafından XVII. Yüzyılda, kendi adıyla anılan beldede yaptırılmıştır.
Ne yazık ki, caminin kubbeleri dahil olmak üzere bazı bölümleri depremde yıkılmıştır. Hersekzade Ahmet Paşa Camii’nin mimarisinde kesme taş örmeciliği ön plana çıkmaktadır. Caminin restorasyonu için gerekli çalışmalar, Yalova İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından başlatılmıştır.
Bu türbeye, 1179’da (1766) caminin yıkılmasından önce 0,50 × 0,42 m. ölçüsünde bir mermer levhaya işlenmiş on mısralık bir kitâbe konulmuştur. Bu kitâbe, tamir sırasında caminin giriş cephesinde kapı üstüne ve kapı lentosu ile İsmâil Ağa’nın ihya kitâbesi arasına yerleştirilmiştir. Bu durum, sofa-türbenin önemli bir değişiklik geçirdiğine işaret etmektedir. Ahmed Paşa’nın kabir taşı kırılmış olsa da, çimentolanarak yerine konulmuştur. Caminin yanında birkaç mezardan oluşan küçük bir hazîre bulunmaktadır.
Caminin mermerden olan mihrap ve minber kısmı, ilk yapıdan kalmış orijinal unsurlardır. O döneme ait izleri bulmak ve görmek isteyenler, caminin bu yapılarını inceleyebilirler.
Hacı Ali Paşa Camii (Ahmet Çelebi) - Armutlu
Armutlu ilçe merkezinde yer alan Hacı Ali Paşa Camii, aynı zamanda Ahmet Çelebi veya Çarşı Cami olarak da bilinir. Yapım tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, Orhan Gazi döneminde inşa edildiği düşünülmektedir. Cami, Vakıflar Bölge Müdürlüğü mülkiyetinde olup, 24 pafta 4475 parselde bulunmaktadır. İstanbul II Nolu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun kararı ile korunması gerekli bir kültür varlığı olarak tescil edilmiştir.
Çınarcık Merkez Camii
Çınarcık Merkez Camii, Yalova’nın Çınarcık ilçe merkezinde bulunmaktadır ve şehir merkezine yaklaşık 16,5 km uzaklıktadır. Ulaşım için Yalova Armutlu Yolu kullanılabilir. Dikkat çeken dikdörtgen planı ile bu yapı, 1911 yılında inşa edilmiştir ve bu tarih nedeniyle ilçenin en eski camisi olma özelliğini taşımaktadır.
Caminin üzerinde iki ayrı kitabe bulunmaktadır. Birinde inşa edildiği tarih yazılıdır, diğerinde ise caminin Sadrazam İbrahim Paşa tarafından yaptırıldığı belirtilmiştir. Günümüzde cami, kırmızı beyaz renkleri ile orijinal halinden oldukça uzaklaşmış olsa da, hala ibadethane olarak kullanılmaktadır ve Yalova geziniz sırasında ziyaret edebileceğiniz tarihi yerler arasındadır.
Çınarcık Merkez Camii’ni herkes ücretsiz bir şekilde ziyaret edebilir. Yalova ilinde, bahsedilen camiiler dışında da birçok önemli ve ibadete açık camii bulunmaktadır. Bunlardan bazıları Abdulhamid Han Camii, Bahçelievler Camii, Çınarlı Camii, Dere Mahallesi Hacı Akif Turna Camii, Elmalık Köyü Camii, Emirbayırı Camii, Erenler Camii, Esadiye Köyü Camii, Fatih Camii, Gazi Osman Paşa Camii, Hacı Kemal Fidan Camii, Hacı Zeynep Abdulkadir Demir Camii, Hacımehmet Köyü Camii, Hacısaffet Çam Camii, Halil İbrahim Camii, Hayriye Hanım Camii, Kadıköy Bld. Eyüp Can Özbek Camii, Kadıköy Bld.adalı Hafız Ahmet Hızal Camii, Kazimiye Köyü Camii, Kemerköprü Camii, Merakuyu Camii, Muhammediye Camii, Samanlı Köyü Camii, Şeyh Şamil Camii, Veysel Karani Camii ve Yeşiltepe Camii’dir.
Şehir ve ilçelerin büyüklüğüne ve nüfusuna göre, Yalova ili camii sayısı olarak oldukça yeterlidir. Ulaşımı uzak ve zor olan kısımlarda bile ibadete açık veya yapımı devam eden camiiler bulunmaktadır. Yalova ili, bu konuya oldukça önem vermektedir ve ibadet etmek isteyen vatandaşlara tüm kolaylıkları sağlamaya çalışmaktadır.